Sorunsuz bir toplum mu istiyorsunuz?

1- Öncelikle, en küçüğünden en büyüğüne; herkeste kesintisiz, anında işleyen bir adalet bilinci oluşturun. Bu öyle sarsılmaz ve kuvvetli bir bilinç olsun ki; herkes, en ufak bir adaletsizliğin bile karşılığında hak edilen bedelin ödeneceğine dair mutlak bir fikir birliği içinde olsun. Çünkü, insanlar adalete inanır ve güvenirlerse; adaletli davranmak, onların yaşamlarının doğal ve olmazsa olmaz bir ritüeli halini alır. Aksi davranışlar ise korkutur; çünkü, hiç kimse acıtacağını bile bile elini sobaya değdiremez; ya da uzun süre o sobada tutamaz elini; çünkü acıdan kaçınmak, insanın var olduğu andan itibaren sahip olduğu doğal bir güdüdür.
2- İnsanlara kaybetmekten korkacakları; kaybederlerse üzülecekleri şeyler verin. Para, şan, şöhret, itibar, değer, sevgi, saygı, hayranlık, mutluluk, iyi bir gelecek, iş, maddi ve manevi imkanlar gibi… Çünkü, sahip olunanların kıymeti ve çizgiden çıkılmadığı sürece devam edebilirliği inancı; insanları, çizgide kalmak konusunda teşvik edecek önemli bir içsel uyarıcı araç niteliği taşır ki; bu da, suçtan uzak bir toplum için gerekli ve şarttır.
Elbette 1. maddede yazılanlar olmazsa; 2. maddenin pek de bir önemi kalmıyor; çünkü sahip olunanların salt maddi ve ruhsal boyutu, adalet bilincinin yokluğunda; gittikçe değerini kaybeden; tıpkı bir yerinden kesik almış bir halatın, zamanla zedelendiği o yerden eriyip, kopması gibi yok olan; anlamını yitiren bir hal alarak, insanı adeta heyelan riski olan zemine inşa edilmiş bir yapıya yerleştirdiği için; sorunsuz/suçsuz/huzurlu bir toplum sağlamaya yetmiyor. Öncelik, adalet bilincinin herkeste mutlak bir biçimde yer etmesini sağlayacak; tedbir/önlem, eğitim ve gerekli koşulların; bilinçli bir aile yapısı ve yeni düzenlemelerle oluşturulacak yasalar çerçevesinde temin edilmesini sağlamak olmalıdır. Aksi halde, insanlar; ya kendi adaletlerini sağlamak adına, sahip olduklarını hiçe sayacak bir takım uç faaliyetler içerisine girerek; düzeni(!) -var olmadığı için olmayan düzeni- bozacak; ya da, "Zaten adalet yok, bana bir şey olmaz." gibi hastalıklı ve dizginlerini koparmış/vicdandan yoksun bir ruh haliyle, istediklerini elde edebilmek için yine düzeni(!) ihlal etme yoluna gideceklerdir. Hz. Ömer'in 1377 yıl önce söylemiş olduğu sözler, burada altı çizilen bütün bir içeriği özetlemeye yetiyor sanırım: "ADALET, MÜLKÜN TEMELİDİR."